نیّت!

این جمله بدون شک یکی از پر کاربرد ترین عبارت هاییه که در مواجهه با یک اشتباه و خطا می شنویم؛ یا خودمون بکار میبریم. این عبارت یه جورایی حکمِ شستشو دهنده گناه رو داره؛ تیرِ آخر برای توجیه خطا و اشتباهی که انجام شده و احیانا آخرین حربه برای جلبِ همدردی و ملاطفتِ زیان دیده و مبری کردن خطا کار از خطا و نجات دادنش از تاوان!

ولی واقعا نیت مهمه؟ اگه مهمه چقدر مهمه؟! این موضوع که کسی نیتش خیر بوده، میتونه توجیه کننده خطا و اشتباهی باشه که رخ داده و دلیلی به حساب بیاد برای اینکه خطاکار رو از گناه و اشتباه پاک بدونیم؟ احتمالا عده ی قابل توجهی به این سوال پاسخ مثبت میدن؛ یا اگر پاسخشون منفی باشه، در عمل وقتی خطا یا اشتباهی مرتکب بشن عملا از این منطق استفاده میکنن.

ولی به نظرم این جا یک نکته خیلی مهم وجود داره که غالبا مورد غفلت قرار می گیره: نیتِ ما تقریبا همیشه خیره! در واقع نیتِ همه ی ما آدما اغلب از نظر خودمون خیره. اون تروریستی که مردم بیگناه رو میکشه هم از نظر خودش نیتش خیره؛ حتی هیتلر و نازی های آلمان هم نیتشون خیر بود و فک میکردن دارن کارِ درست رو انجام میدن! اصولا ما تا وقتی که خودمون رو توجیه نکنیم که یک عمل خوب و مفیده، بعیده که اون عمل رو انجام بدیم. مهم نیست که یک هدف یا یک کار چیه، مهم نیست که واقعا خوب و مفیده یا نه؛ وقتی که میخوایم انجامش بدیم هر جور شده خودمون رو توجیه میکنیم که این کار به نفعِ ما (یا حداقل فرد / گروه دیگه ای) عه؛ یا مثلا در مجموع خوب و سودمنده یا حداقل فواید و منافعی هم داره. 

بنابراین استفاده از عبارت هایی مثل "نیتش خیر بود" برای توجیه خطا یا اشتباهی که صورت گرفته، بی معنیه. شاید بهتر باشه اینجور مواقع سریع از خودمون بپرسیم اولا برای چه کسی خیر بود؟ دوما از دیدگاهِ چه کسی خیر بود؟ (چون خیر و خوبی و صلاح و. وما مفاهیمِ قطعی و ثابتی نیستن و گاهی اوقات برای آدمای مختلف، معانی و مصداق های متفاوتی دارن) سوما به نتیجه خوب و خیر هم منتهی شد یا نه؟! (چون بهرحال ما در نهایت مجبوریم با نتایج و عواقبِ اعمال و تصمیم های خودمون -و دیگران- زندگی کنیم و سر و کله بزنیم.)